Kunstenaars (Zelfportret) kaarten

Bekende schilders

Laten we beginnen met onze eigen Rembrandt. Met het portret genaamd ‘studie voor een stalmeester’. Niet zwart/wit, maar ook niet in de volledige kleuren. Of dit kunstwerk een schilderij of tekening is, moeten we overlaten aan de deskundigen. Toch is er ook een echt schilderij van zijn eigen uiterlijk, helemaal in kleur en met een mantel en een hoed. Alsof hij klaarstaat met de verfkwast!

Rembrandt’s (zelf)portretten zijn er ook van zijn famile, zoals die –ontroerende- van zijn zoon Titus, bij de lessenaar. Of het beroemde schilderij van ‘meisje aan het vensterraam’. Deze portretten vertegenwoordigen Nederlands rijke kunsthistorie.

Vincent van Gogh heeft diverse –zeer beroemde- zelfportretten gemaakt. Deze schilder is nog veel meer dan degene die zogenaamd zijn oor afsnijdt, of de zonnebloemen meervoudig schildert. Er zijn twee zelfportretten die op elkaar lijken, maar juist vanwege de perceptie verschillen. De ene keer is de schilder van de linkerkant geportretteerd, de andere van de rechterkant. Zo zie je van de schilder de linker en de rechter zijde.

Portretten die uit dezelfde periode zijn van Theo Doesburg. Er zijn er maar liefst 15 verschillende portretten. Het gezicht blijft herkenbaar, maar de achtergronden en de omlijstingen, net als de stijlen, verschillen, terwijl de stijl van Doesburg uiteraard herkenbaar blijft. Er zijn zelfportretten die zwarte lijnen tonen en niet veel kleur(variatie). De meest herkenbare en scherpste portret is die waarop Theo Doesburg afgebeeld is het een overhemd, een blauw strikje. Juist dit zelfportret straalt klasse en allure uit. Op andere zelfportretten is hij juist nogal ‘basic’ afgebeeld. Variatie genoeg dus.

Ook een zelfportret uit die tijd is van Marius Bauer. Twee portretten, waarop het hele lichaam te zien is. Beide portretten zijn in dezelfde kleding en kleuren, maar het verschil is dat hij op de ene afbeelding zijdelings te zien is, op de andere van de voorkant(en face). Een ontspannen en toch ook uitdagende houding, vol zelfvertrouwen.

Bij een aantal kunstenaars staan deze mensen nogal direct weergegeven. Als het gaat om een wat bescheidener portret, is Mondriaan een goed voorbeeld. In een landschap staat hij weliswaar op de voorgrond, maar in het zwart, met een eveneens zwarte hoed. Hij is aan het schilderen, een echt actieportret, Mondriaan zelf is het middelpunt, maar doordat het zwart is, temidden van het landschap met windmolen, is het niet pontificaal. Dit is niet echt een portret, want we herkennen hem niet echt, we zien hem in actie en slechts de titel van deze tekening maakt eerst duidelijk dat dit Mondriaan is, getekend door Simon Maris (1873-1935).

Op een ander zelfportret met Mondriaan, kijkt hij achterom en is zijn gezicht goed te zien.

Pablo Picasso heeft altijd een bijzondere stijl, die gemakkelijk te herkennen is. Fleurig en kleurig, zo heeft hij ook een zelfportret gemaakt, in combinatie met een model, een combinatie van een eigen en andersmans portret, in een schilderij!

Marc Chagall, alleen hoofd en hals zijn te zien, feitelijk kijkt hij verwonderd, getekend door z’n collega en meester-portrettist Paul Citroen.

Joodse kunstenaars

De kunstenaar Isaac Israels die aan het einde van de 19e en het begin van de 20ste geleefd heeft, voor de tweede wereldoorlog dus. De zelfportretten zijn concreet, benadrukken zijn ringbaardje. In een van deze portretten heeft hij een sigaret in zijn mond.

Dan is er nog een portret van Jozef Israels, uitgestrekt over een sofa, een portret dus van het hele lichaam. Licht en donker wisselen elkaar af, er zijn kleuren te zien, maar geen uitgesproken heldere kleuren.

Gelukkig zijn er ook zelfportretten van vrouwen! van Eva Besnyo, die eigenlijk de hele 20ste eeuw heeft geleefd. In zwart/wit, met een fototoestel dat kenmerkend is voor die eeuw, ze kijkt over haar eigen portret heen, iets wat ze wil vastleggen.

Oud en nieuw

Een van de oudste portretten uit deze serie is mogelijk die van S. v. Hoogstraeten, uit de 17e eeuw. Een vrouw met een eenvoudig hemd aan, aan een houten tafel, met een open boek.

Nog iets ouder is dat van Leonardo da Vinci, een renaissance schilder. Een portret op een vel papier dat vrijwel helemaal is ingenomen door zijn gezicht en zijn haar. Als oudere man, met een enorme bos grijs haar en een baard, da Vinci kijkt schuinlinks, zijn ogen kijken niet recht vooruit. Hij heeft in dezelfde kleuren en stijl nog zo’n portrettekening gemaakt, maar dan van een vrouw, het gezicht toont duidelijk een vrouw.

Modernere zelfportretten zijn die van Kik Zeiler, hij heeft hier twee. De moderne kleuren zijn kenmerkend voor die van de 20ste eeuw. Op de ene kijkt hij recht vooruit, alleen het hoofd en hals zijn zichtbaar. Het andere portret toont meer van zijn bovenlichaam, bovendien is het hoofd kleiner, ook de kamer en meubels zijn zichtbaar.

Uit dezelfde eeuw stamt het zelfportret van Arja van den Berg, zwart/wit, als het gaat om hoofd, maar de lippen zijn duidelijk rood, een schets van paars om de hals, met een beetje rood erin. Het zit tussen concreet en abstract in, maar het gezicht is heel duidelijk, integenstelling tot het haar en de kleding.

Karel Appel heeft een zelfportret gemaakt, in zwart/wit. Je ziet het eigenlijk enigszins van bovenaf bekeken. Het naar achteren gekamde haar met verschillen tussen licht en donker, het peinzende gezicht eronder. Het is eenvoudig en overzichtelijk.

Hans van Manen heeft een zwart-wit portret van zichzelf, van het hele lichaam, letterlijk van top tot teen. Hij draagt een spijkerbroek, maar het bovenlichaam is bloot. Hij staat in een deuropening en heeft een ontspannen houding, maar ook een die kracht uitstraalt.

Andere familieleden

De zelfportretten van de familieleden komen ook voor. Een prachtige afbeelding van Paul Blanca, uit de jaren ’80 met zijn pas geboren zoontje Benno. Hij vormt een geheel met de baby, de afbeelding is zijdelings genomen. Vader kijkt zoon intens aan.

Het dochtertje ‘Margot’, van Johan B. Ponsioen, echt een aandoenlijk en vertederend portret gemaakt door deze schilder.
Martinus van Regteren heeft een heel mooi schilderij gemaakt van zijn vrouw, die met het haar opgestoken in een houten stoel aandachtig zit te borduren.
Jan Sluijters heeft ook een fleurige afbeelding van zijn dochtertje gemaakt.
Zo zijn er nog meer portetten van famlieleden van bekende schilders.

Elke afbeelding heeft een verhaal, daarom is de keuze voor een postkaart zo leuk. Jong of oud, groot of klein, voor elk is er wat wils!